Nieuwe KNMI-klimaatscenario’s: ‘Nederland moet zich voorbereiden
op zwaardere weersextremen’

De nieuwe nationale klimaatscenario’s laten zien wat Nederland en Caribisch
Nederland de komende decennia te wachten staat aan klimaatverandering.
Het klimaat verandert zelfs in de meest optimistische scenario’s nog een flinke
tijd door, met grote gevolgen voor Nederland. Het wordt in alle seizoenen
warmer, met meer tropische dagen en minder vorstdagen. De winter word
natter, de zomer wordt droger en er ontstaan zwaardere buien.
De zeespiegel blijft stijgen.

* Bekijk het gebruikersrapport KNMI'23-klimaatscenario's (pdf)
   * (eventueel aanklikken s.v.p.)

We zien nu al de gevolgen van klimaatverandering, wereldwijd en ook in
Nederland, met grote gevolgen voor mens en natuur. In de nieuwe KNMI’23-
klimaatscenario’s laat het KNMI zien dat het voor de verdere klimaatverandering
sterk uitmaakt hoeveel broeikasgassen we nog gaan uitstoten. Hoe hoger de
uitstoot, hoe sterker de opwarming en hoe extremer het weer. Bovendien neemt
met elke ton uitstoot de kans op onvoorspelbare gevolgen toe.

KNMI-hoofddirecteur Maarten van Aalst: “Iedereen merkt het: ons klimaat
verandert. Het is warmer en het weer wordt extremer. Iedereen heeft afgelopen
zomer gezien hoe heftige weersextremen landen over de hele wereld teisterden.
Ook Nederland moet zich voorbereiden op steeds zwaardere weers-
omstandigheden. Betere en eerdere waarschuwingen worden hierdoor steeds
belangrijker. Voor het weer van de komende uren en dagen, maar ook voor hoe
het klimaat zal blijven veranderen.”

40 graden

Hittegolven komen in de toekomst vaker voor, worden nog heter en houden
langer aan. In de scenario's met een hoge uitstoot komt 40°C aan het eind van
de eeuw bijna elk jaar voor. Een temperatuur die sinds het begin van de
metingen nog maar één keer eerder is voorgekomen. Ook in de scenario's met
lage uitstoot heeft Nederland steeds vaker te maken met tropische hitte,
maar komen de meest extreme temperaturen minder vaak voor dan bij hogere
uitstootscenario’s.

Droge zomers en zwaardere buien

De zomer van 2018 was zeer droog. In het hoge scenario is een gemiddelde
zomer in 2100 zoals die van 2018.In de zomer gaat het in de toekomst minder
regenen en verliezen we meer vocht door verdamping. Daardoor komen
langdurige of extreme droogtes vaker voor. De zomer van 2018 was zeer droog.
In het hoge scenario is een gemiddelde zomer in 2100 zoals die van 2018.
Ook in het lage scenario zien we een toename van droogte, al is de verandering
aanzienlijk kleiner. Maar het wordt niet allen droger: ook zware buien worden
intenser. Dat maakt het lastiger om met deze stijgende risico's om te gaan:
we moeten voorbereid zijn op zowel meer regen in korte tijd, als langere
periodes van hitte en droogte.

Zeespiegel stijgt door

Hoeveel de zeespiegel uiteindelijk stijgt, hangt voornamelijk af van hoeveel
broeikasgassen we nog uitstoten en hoeveel ijs er nog smelt op de Zuidpool.
Zelfs in het lage-uitstootscenario kan de zeespiegel voor de Nederlandse kust
vanaf 2100 met meer dan een meter gestegen zijn.  Een stijging van zelfs
2.5 meter is al in 2100 mogelijk in het hoge scenario, als de ijskappen sneller
dan verwacht smelten.  Het proces van zeespiegelstijging gaat nog eeuwenlang
door. Hoeveel de zeespiegel uiteindelijk stijgt, hangt voornamelijk af van hoeveel
broeikasgassen we nog uitstoten en hoeveel ijs er nog smelt op de Zuidpool.

Caribisch Nederland

Voor het eerst zijn er ook klimaatscenario’s gemaakt voor de bijzondere
Nederlandse gemeenten Bonaire, Sint Eustatius en Saba. Op de eilanden
Sint Eustatius en Saba verwachten we vaker orkanen met een zwaardere
intensiteit, op Bonaire blijft de kans hierop gelijk. Ook op de eilanden gaat de
temperatuur verder omhoog. Bovendien neemt op de eilanden de neerslag af.

Vier scenario’s

Met behulp van klimaatmodellen zijn de gevolgen van de uitstoot van
broeikasgassen door mensen op het toekomstige klimaat berekend.
De KNMI’23-klimaatscenario’s bestaan uit vier paden die een mogelijk
toekomstig klimaat in Nederland rond 2050, 2100 en 2150 beschrijven.
De scenario’s zijn gebaseerd op de hoeveelheid uitstoot van broeikasgassen
(en daarmee de wereldwijde opwarming) en de mate van neerslagverandering
in Nederland. De vier scenario’s geven als het ware de hoekpunten waarbinnen
het Nederlandse klimaat in de toekomst waarschijnlijk zal veranderen.
Zo weten we hoe door klimaatverandering het Nederlandse weer zal veranderen.
Van Aalst: “Door de nieuwe klimaatscenario’s weten we welke veranderingen we
kunnen verwachten, zodat we ons kunnen aanpassen aan een warmer klimaat
met meer extremen en een hogere zeespiegel. Ook geven we aan welke
gevolgen we nog kunnen voorkomen door de uitstoot van broeikasgassen te
beperken. Onze keuzes van vandaag bepalen de risico's waar huidige en
toekomstige generaties mee te maken krijgen.”

Klimaatscenario's als basis voor risicoanalyses

Met de klimaatscenario’s kan iedereen de gevolgen van veranderingen in het
klimaat en extreem weer in kaart brengen om Nederland ook in de toekomst
veilig en bewoonbaar te houden. De nieuwe klimaatscenario's worden
bijvoorbeeld gebruikt om de Nationale Adaptatie Strategie te actualiseren.
En ook worden de Deltascenario's van het Deltaprogramma (mede) op de
scenario's gebaseerd. Verder kunnen provincies, gemeentes, waterschappen,
bedrijven en burgers de scenario's gebruiken om zich voor te bereiden op een
veranderend klimaat.

Elf impact cases in het gebruikersrapport laten zien hoe de cijfers uit de
scenario’s gebruikt kunnen worden om gevolgen voor Nederland te analyseren.
Zo heeft Wageningen University & Research met de nieuwe klimaatscenario’s
toekomstige veranderingen in natuurbrandgevaar doorgerekend,
Rijkswaterstaat het effect van een zeespiegelstijging op het aantal sluitingen
van de Oosterscheldekering en het RIVM de toekomstige verandering in sterfte
door hitte en koude. 

2.000 terabyte aan klimaatmodellen

In deze KNMI’23-klimaatscenario's hebben wij alle nieuwe kennis over
klimaatverandering uit het meest recente IPCC-rapport vertaald naar de
Nederlandse situatie. In totaal heeft de supercomputer zo’n 2 jaar 2.000 terabyte
aan klimaatmodellen doorgerekend. Een grote groep KNMI’ers heeft
meegewerkt aan de scenario’s. Rond 2031 worden weer nieuwe
klimaatscenario's verwacht.

Bekijk de animatie met de KNMI'23-klimaatscenario's in het kort op de KNMI - website.

09 oktober 2023