HET
WEER,
NADER VERKLAARD
de (oudere) verhalen
zijn soms niet meer helemaal up to
date,
onze excusses daarvoor,
red.
Herfst schuift op in een veranderend klimaat
De
herfst is in volle gang:
de dagen worden snel
korter
en de bladeren
vallen van de bomen. De
temperaturen
zijn
geleidelijk aan het
dalen, maar in deze
herfst is het
tot nog
toe echter een stuk
warmer dan het langjarig
gemiddelde.
Niet alleen
wij als mens merken deze
verandering, maar ook
de
natuur reageert hier op.
In het
huidige
veranderende
limaat
verschuift het typische
herfstweer naar later in
het jaar:
gemiddeld elk
jaar ruim
een kwart dag.
Herfst verloopt zacht
De herfst
2024 was allesbehalve koud
verlopen.
Op 1
september 2024, de eerste dag
van de meteoro-
logische
herfst, was het meteen
warm, bijna tropisch
warm zelfs.
In De Bilt
bereikte de temperatuur
29.8 ℃.
Niet eerder werd
op 1 september zo'n hoge
waarde
gemeten.
Gemiddeld
verliep de
temperatuur in deze
eerste herfstmaand
met
15.8 graden ruim een
graad
warmer dan het
langjarig
gemiddelde
over de periode
1991 tot
en met 2020.
Ook oktober
2024 verliep ruim
een graad
warmer.
Nederland warmt op en
dit is ook
te zien aan
de gemiddelde
temperatuur in het
herfst-
seizoen.
Vergeleken met een eeuw
geleden is het in
de
herfst tegenwoordig
gemiddeld zo’n
2 graden
warmer (afbeelding 1).
Herfst schuift op
De winter wordt
korter, de zomer duurt
langer en daar-
door
verschuift de herfst
naar later in het jaar.
En dat
gaat best
snel.
In afbeelding 2 zie je
de gemiddelde
temperatuur door
het
jaar heen in de periode
1961-
1990 en 1991-2020.
De temperatuur van het
koudste
kwart van het
jaar
beschouwen we als
de typische
gemiddelde
winter-temperaturen in
1961-1990.
Die typische
wintertemperaturen
vind
je in 1991-2020
nog maar
in gemiddeld 48 dagen
van
het jaar. Je kunt
daarom zeggen dat de
winter in 30 jaar tijd
dus gemid-
deld met bijna
1.5 dag per jaar korter
is geworden.
De andere seizoenen
zijn door de opwarming
langer
geworden, de
zomer met 0.7 dag per
jaar, de lente en
de
herfst met bijna een
halve dag per jaar. De
start van
de herfst
is
in 30 jaar tijd met 8
dagen opgeschoven,
gemiddeld ruim
een kwart
dag per jaar. De
grootste
verschuiving
zien we in
de lente. In
30 jaar tijd is de
start
van de lente vervroegd
met
23 dagen, gemiddeld
bijna 0.8 dag per jaar.
Evenetueel afbeeldingen
aanklikken s.v.p.
(zwarte bolletjes) en de verwachting voor dit jaar,
2024 (rode bolletje). De gekleurde bolletjes geven de
verwachting van de gemiddelde herfsttemperatuur in
2050 en 2100 voor de verschillende KNMI’23
klimaatscenario’s. Bron: KNMI Klimaatdashboard.
de perioden 1961-1990 (blauw) en 1991-2020 (rood)
voor iedere dag in het jaar en de verschuiving in de
seizoenen. De 30-jaar daggemiddelde temperaturen zijn
gladgestreken met een 91-daags lopend gemiddelde
İKNMI.
Ook de natuur
reageert
Niet alleen wij, maar
ook de natuur om ons
heen er-
vaart de
verschuiving van deze
seizoenen. Typisch
voor
de herfst is het
verkleuren en vallen van
de
bladeren. Dat gebeurt
niet zonder
reden. De
bomen
bereiden zich voor
op de aanstaande
koudere
en
donkere dagen.
In het voorjaar en in
de zomer maken bladeren
chlorofyl aan,
wat zorgt
voor de groene kleur van
het
blad. Hiermee wordt
zonlicht omgezet in
energie die
de boom
nodig heeft om te
groeien. In de herfst
stopt
de aanmaak van
chlorofyl en neemt
de
boom de
overige
voedingsstoffen uit de
bladeren op.
Met deze
voorraad overleven bomen
en planten vervolgens
de
winter. De bladeren
verliezen hun groene
kleur en
vallen
na
verloop van tijd van de
bomen. Vooral de
daglengte stuurt
dit
proces, maar
bijvoorbeeld ook
temperatuur, neerslag en
bodemvocht hebben
invloed.
De verkleuring van
bomen is waar te nemen
met
satellieten.
Uit
satellietwaarnemingen
van bomen
tussen 30 en
70 graden
noorderbreedte
over de
periode
2000-2018 blijkt dat
de blad-
verkleuring en
het afsterven van de
bladeren steeds
langzamer
verloopt. De
opwarming door
klimaatverandering is
hiervan de
oorzaak. Het
startmoment van de
verkleuring verandert
nauwelijks. Het proces
van
bladveroudering
duurt langer en
bladeren
vallen
daardoor pas
later in het seizoen van
de
bomen.
Waarnemingen
van bladverkleuring in
Nederland
door Wageningen Universiteit
bevestigen dit beeld.
Herfst warmt verder op
De
KNMI’23
klimaatscenario’s
laten zien dat
het
herfst-seizoen in de
toekomst verder opwarmt.
Hoeveel precies blijft
natuurlijk afhankelijk
van de
hoeveelheid
broeikasgassen die
we
als mens nog
uitstoten door het
gebruik van fossiele
brandstoffen.
In 2050 kan de
gemiddelde temperatuur
in het geval
van een
hoog uitstoot scenario
tot wel 1.8 ℃ hoger
uitkomen
dan in het
huidige klimaat. In 2100
is dit
mogelijk bijna 5
℃.
De natuur om ons heen
zal zich
steeds verder
aan moeten
passen aan
het
veranderende
klimaat.