HET WEER, NADER VERKLAARD
de (oudere) verhalen zijn soms niet meer helemaal up to
date, onze excusses daarvoor, red.

November door de jaren heen

November valt op door tegenstellingen: soms is het
nog nazomer, maar vaak biedt de maand ook een
voorproefje van de winter. Vooral in de jaren negentig
waren de tegenstellingen groot: november 1994 was
met 10.2 graden de warmste, maar in het jaar daar-
voor was deze maand met 2.2 graden op twee na de
koudste van de eeuw. Nog kouder waren november
1921 (1.3 graden) en 1919 (1.8 graden). De eerste
drie decennia van de 20e eeuw was november met
gemiddeld 5.0 graden koud. Het landelijk gemiddelde
over 1931-1990 was 5.9 graden en gemiddeld over
1991-2020 is dat 7.0 graden. November is dus
warmer geworden. Drie novembermaanden uit de
21e eeuw, 2006, 2009 en 2015 staan inmiddels bij
de tien van de warmste sinds tenminste 1901 dus
over de bijna afgelopen 123 jaar. De laatste jaren zijn
veel warmterecords geboekt. Halverwege en aan het
einde van november 2006 zijn extreem hoge
temperaturen tussen 15 en 19 graden gemeten.
Begin november 1994 zijn in Zuid-Limburg 3 dagen
achtereen temperaturen van meer dan 20 graden
gemeten. Op 1 november 2014 is in Ell (L)
22.0 graden gemeten, de landelijk hoogste
temperatuur in november sinds tenminste 1901.
Een heel ander verhaal is november 1998.
Op verschillende plaatsen kwam het op vijf dagen tot
matige vorst (onder -5 graden) en plaatselijk strenge
vorst (lager dan -10 graden). De Bilt noteerde op
29 november 1921 met -14.4 graden landelijk de
laagste temperatuur. Sneeuw is in november niet
ongewoon: iets meer dan de helft van alle maanden
van de 20e eeuw telde minstens één sneeuwdag.
Meestal is dat natte sneeuw, maar in november 1980
en 1985 viel er 15 cm. Die maand telde 15 sneeuw-
dagen, het grootste aantal van de meetreeks.

November telt gemiddeld over het land 7 mistdagen.
Op negen dagen blijft het de hele dag grijs en is de
zon niet te zien. Ook langdurige regen en somber
weer horen bij de laatste maanden van het jaar.
Het natst was november in 1944 met 183 mm.,
het droogste in 1955 met 15 mm. Ook in 1920 was
november met 16 mm. zeer droog. Ons land stond
toen aan de voor avond van het droogste jaar van de
eeuw met extreem lage waterstanden in de rivieren.
Ook november 2011 was zeer droog; de waterstand
in de Rijn was de laagste ooit gemeten.
November 1920 was met 112 uur zon de op één na
zonnigste van de meetreeks. Alleen in 1989 leverde
de maand één uur meer zon op. In 1976 scheen de
zon in november slechts 20 uur. De laatste zware
novemberstorm kreeg ons land in 1983 te verwerken.
De barometer wees toen in Eelde 954.2 hPa., de
laagste stand van de eeuw. Berucht is ook de storm
van 13 november 1972 met een uurgemiddelde van
windkracht 11 en windstoten van 151 km./uur.
De schade was enorm en veel bomen moesten het
ontgelden. Ook van 13 op 14 november 1940
woedde een zware storm, maar het opmerkelijkst
was november 1928 met drie zware stormen kort na
elkaar, op 16, 23 en 25 november. In 1921 werd ons
land getroffen door de zwaarste novemberstorm van
de 20e eeuw. Met een uurgemiddelde van
115 km./uur was het bijna een orkaan. De windstoot
van 162 km./uur is de sterkste ooit in ons land
gemeten. Op de donkere 25e november 2005 werd
ons land getroffen door storm en zware sneeuwval,
waardoor het verkeer volledig vastliep en in
sommige delen van het land de stroom uitviel.